Destruction or entrance to the city’s memory atlas /Yıkım ya da Kentin Bellek Atlasına Giriş

Destruction or entrance to the city’s memory atlas

Rafet Arslan

Heart of the City
Istanbul is one of the capitals of chaos. One of the most heavily populated, lively, active and complex megalopolises in the world. Its memory stored with a history of several thousands of years, the ghosts of hundreds of civilizations, wars, immigrations and disasters etched in its collective conscious. Its real estate market skyrocketing, towering buildings built one after another, gigantic shopping malls looking like beamed up from Blade Runner, new bridges, highways belting around the city, never-ending construction works, build-demolish archeology. And Istiklal Street is the heart of this chaos.
The crime organizations on the rise, personal-social rights always imprisoned, police cameras on every street, armies of private security guards, police forces standing by around the clock in their Robocop outfits to suppress or intervene. The sound of the rage of the rebels who walk up and down Istiklal Street for their rights every day is mingled with the noise of the Shoppingfest advertisements calling us to shop 40 days and 40 nights. Istanbul as the capital of as much joy as pessimism, as much consumption as rebellion, as much show as the arts, and Istiklal Street as its one and only battlefield.
Track
30 days to Destruction and counting, I reluctantly find myself in the group of high school students who protest the YGS scandal on Istiklal Street. I can see as much rage as hope, as much anger as desire in their faces; not contending with being just a spectator, I fall in step with them briefly, they look at me with a smile in their eyes. With a black flag in the middle of this rally and with the seagulls crying loud forever overhead…

Screen of the city
There are some places bearing special meanings for both the psycho-geography of the city and the hearts of individuals. What make such places important are, without doubt, the desires and experiences left over from the moments. A movie theater for example, which acted as the host for a film you would never forget, a significant meeting or friendship, or some love at first sight.

Emek Film Theater is closed for the last two years. And some people want to demolish this apple of Istiklal Street’s eye for the last two years, only to be resisted by the libertarian forces of the city shouting “We’ll never let them demolish it”. 25 days to Destruction and counting, Emek will raise its curtain again for a one-off soiree to screen Ecumenopolis, a film disclosing the darkness of the gangsterism called urban transformation. As a reaction to those who attempt to turn this city into a huge store window.

Track
Destruction 2011 is part of the dreaming of a unity for freedom of conscience, debate and action, of a counter-culture front. A call to be conscious of, to talk about, and to debate what were destructed, what will be destructed, what must not be destructed. The painting entitled Emek, created by Fulya Çetin for Destruction 2011, is an aesthetical point of resistance added into this memory. Aiming not to forget what should we destroy, etching it in our memory.
Noises of the city
This city needs to be listened to; listening how the voices turn from a hum into a noise from Tünel to Taksim Square. Listening to the heartbeats of this city without paying attention to the alienation imposed by the crowd, the temptation of the advertisements, the brightness of the store windows. Such experience can make us pass from Müslüm Gürses’s broken voice to the rebelling attitude of rap music, from punk music’s anger to electronic music’s unleashing with vengeance, and enable us to draw the cognitive map of this city using its sounds.

Track
To be able to see the wall arts right by the side of museums unveiled by banks day after day, to accompany chaos like a street performer, to discover our own subjectivity within this suffocating whole.
Pages of the city
They used to seize, and even burn, books in the past. Now we are living in a dark process where even the writers of some books not published yet are arrested, where some publishing houses are raided. Neither 1984 nor Fahrenheit 451 can describe this despotism anymore. We try to find our way in the reality terror of a blind society, in this darkness, to send fireflies into this void, and we hold on to the books.

Istiklal Bookstore, where we took shelter in the warmness of its books to save us from the bedlam of Istiklal Street for years, has closed down. Those beautiful book shelves will be replaced with the dirty brightness of a shop now. A shopping mall covering a footprint area of 50,000 square meters has already been erected right across the street from that bookstore. That mall is now a big tumor in the middle of the heart of this city.


Track
The story of the Babylon Library as told by Borges summarizes the Gnosis way heading to eternity through the pages of thousands of books. 23 days to Destruction and counting, I close my eyes passing the now-closed Istiklal Bookstore, and can smell that beautiful odor of the books. A small flood of light in the middle of this immense darkness.
Destruction of the city
Walter Benjamin said “Building is to image destruction”. We, those who contribute to the Destruction 2011 project, keep an archeological record of what will be destructed and avoided in the midst of all this chaos. We not only organize an exhibition, but we also etch this city in collective memory through ideas, production, friendship, solidarity and debates, and dream of a new city. We destruct to rebuild, we create to destruct. We don’t expect any sudden and fundamental change, we just let a dream grow to lumber within the hair of time, to find its way by means of whistles in the dark.

We know we are just visitors in this dilapidated world, we know there were once flowing river, time-honored trees and unknown animals here. Pirates used to call at the coasts of this city. Alchemists from Byzantium had searched the secret of the philosopher’s stone; dervishes had searched the mystery of void; books had been written along the bridges; Hazerfan had donned artificial wings to fly up to the sky; Neyzen Tevfik had blown the eternity’s song to the streets of this city.


Now the city of Istanbul shines a light to Destruction through its aged but plain beauty and magnificence, its vast memory of the ages. At the mutant dawn of new dreams to grow.

Track
Ece Ayhan, the great libertarian poet, said there are two capitals in the surrealists’ atlas: Paris and Istanbul. So let’s go back to the question we asked at the exhibition entitled This is not a situationist exhibition three years ago: How can a low rise, indigo-painted city can be built, folks?

*
Yıkım ya da Kentin Bellek Atlasına Giriş
Rafet Arslan

Şehrin Kalbi
İstanbul kaosun başkentlerinden biridir. Dünyanın en kalabalık, hareketli, etkin ve karmaşık megapol’lerinden biri. Binlerce yıllık tarih, yüzlerce uygarlığın hayaletleri, savaşların, göçlerin, felaketlerin kolektif bilinçdışına işlenmiş hafızasıyla. Tavana vurmuş emlak borsası, ard arda dikilen kuleleri, Blade Runner’dan ışınlamış devasa alış veriş merkezleri, yeni köprüler, şehri kuşatan otoyollar, bitmez inşaat, yapım-yıkım arkeolojisi. İstiklal caddesi ise kaosun kalbi.


Yükselen suç sendikaları, sürekli hapsedilen kişisel-sosyal haklar, mobese kameraları, özel güvenlik orduları, robocop kostümleri ile her an bastırmaya-müdahaleye hazır bekleyen emniyet kıtaları. Her gün hakları için İstiklal caddesini arşınlayan isyanların öfkesinin sesi, 40 ün 40 gece alış veriş-diyen shoppingfest’in reklam gürültüsüne karışıyor. Neşenin olduğu kadar karamsarlığın, tüketimin olduğu kadar isyanın, gösterinin olduğu kadar da sanatın başkenti İstanbul ve onun biricik savaş alanı İstiklal caddesi.


İz
Yıkım’a 30 gün kala, İstiklal kalabalığının içinde YGS protestosundaki lise’lilerin arasına karışıyorum ister istemez. Yüzlerinde öfke kadar umudu, kızgınlık kadar arzuyu görebiliyorum; izleyici olmaktan çıkıp kısa bir süre aralarına karışıyorum; bana gülümser gözlerle bakıyorlar. Kortejin ortasında bir kara bayrak ve tepemizde sonsuzluğa haykıran martı çığlıkları arasında…

Şehrin Ekranı
Bazı mekanlar vardır, şehrin psiko-coğrafyasında olduğu kadar, tek tek kişilerin kalbinde özel anlamlar taşır. Kuşkusuz an’lardan arta kalan arzular ve deneyimdir, bu mekanları önemli kılan. Mesela bir sinemadır, asla unutamayacağınız bir filme, önemli tanışıklığa-dostluğa ya da ilk görüşte aşka ev sahipliği yapmıştır.

Emek Sineması iki yıldır kapalı. Tam iki yıldır İstiklal Caddesinin bu göz bebeğini yıkmak istiyorlar, şehrin özgürlükçü güçleri direniyor, “yıktırmayacağız” diyor. Yıkım’a 25 gün kala Emek Sineması kentsel dönüşüm haydutluğunun karanlığını ifşa eden Ekümenopolis filminin gösterimi için bir seanslığına perdelerini tekrar açacak. Kenti koca bir vitrine çevirmeye çalışanlara inat.


İz

Yıkım 2011, özgür düşünceye-tartışmaya-eylemeye yönelik birliğin, bir karşıt-kültür cephesinin oluşması düşünün parçası. Neyin yıkıldığını, neyin yıkılacağını, neyin yıktırılmaması gerektiğini bilince taşıyan, konuşturan, tartıştıran bir çağrı. Fulya Çetin’in Yıkım 2011 için yaptığı Emek adlı resmi de, bu hafızaya eklenen estetik bir direnç noktası. Aslında neyi yıkmamız gerektiğini unutmamak, hafızamıza kazımak için…


Şehrin Gürültüleri
Şehri dinlemek gerek; Tünel’den Taksim Meydanı’na sesin bir uğultudan gürültüye dönüşmesini. Kalabalığın yabancılaştırması, reklamların ayartıcılığı, vitrinlerin parlaklığına takılmadan, sadece dinlemek kentin kalp atışlarını. Böylesi bir deneyim ile Müslüm Gürses’in kırık sesinden rap’in isyankar diline, punk’ın öfkesinden elektroniğin zincirlerinden boşalmasına geçebilir, şehrin bilişsel haritasını sesler üzerinden çıkarabiliriz.

İz
Ard arda açılan banka müzelerin yanındaki duvarlardaki sanatı görebilmek, sokak çalgıcılarının dilinden kaosa eşlik edebilmek, boğucu bütün içinde kendi öznelliğimizi keşfedebilmek için.

Borges’in Babil Kitaplığı öyküsü binlerce kitabın sayfaları arasından sonsuzluğa giden Gnosis’in yolunu özetler bizlere. Yıkım’a 23 gün kala kapanan İstiklal Kitapevinin önünden geçerken gözlerimi kapatıyorum, kitapların o güzel kokusu geliyor burnuma. Tüm bu karanlığın ortasında küçük bir ışık seli.
Şehrin Yıkımı
Kurmak yıkım tahayyülüdür- demişti, Walter Benjamin. Aslında bizler, Yıkım 2011 projesine emek verenler, tüm bu kaosun ortasında yıkılacak ve sakınılacak şeylerin de arkeolojisini tutuyoruz. Sadece bir sergi yapmıyoruz; fikirle, üretimle, dostlukla, dayanışmayla, tartışmayla şehrin belleğiniz kazıyor ve yeni bir şehrin de tahayyülünü yapıyoruz. Kurmak için yıkıyor, yıkmak için var ediyoruz. Aniden, bir anda, kökten değişikler ummuyoruz; zamanın saçları içinde ağır aksak ilerleyecek, karanlıkta yolunu fısıltılar ile bulacak bir düşü büyütüyoruz.


Biliyoruz biz bu köhne dünyada birer konuğuz, biliyoruz bizden önce buralarda çağıldayan nehirler, kadim ağaçlar, hiç bilmediğimiz hayvanlar vardı. Korsanlar uğramıştı kentin açıklarına, Bizanslı simyacılar taşın sırrını, dervişler boşluğun gizini aramışlardı, kitaplar yazılmıştı köprüler boyu, Hezarefen kanatlanmıştı göğe, Neyzen Teyfik usulca üflemişti sonsuzluğun ezgisini kentin sokaklarına… Şimdi, yaşlı ama duru güzelliği ve tüm görkemiyle şehr-i İstanbu,l zamanın olanca belleğiyle Yıkım’a ışık tutuyor. Büyütülecek yeni düşlerin mutant şafağında.

İz
Gerçeküstücülerin atlasında iki başkent vardır- diye aktarır büyük liberter şair Ece Ayhan: Paris ve İstanbul. O zaman 3 yıl önce “bu 1 Situasyonist sergi değildir” sergisinde sorduğumuz soruya geri dönelim. Düzayak, çivit badanalı bir kent nasıl kurulur abiler?